Praga to doskonałe miejsce, aby odkryć przysmaki naszych czeskich sąsiadów. Nie musisz wyruszać w kulinarną podróż po całym kraju, aby spróbować regionalnych dań. W praskich lokalach znajdziesz cały przekrój czeskich klasyków. Zaczynając od domowych zup, przechodząc przez pyszne dania mięsne, aż do dobrze znanych w całym kraju przekąsek i kultowego czeskiego piwa. Restauracje w Pradze dają możliwość poznania czeskiej kuchni bez konieczności opuszczania stolicy. Przygotowałam zestaw najważniejszych pozycji z czeskiego menu, dzięki którym nie będziesz długo zastanawiać się co zjeść w Pradze. Poznaj kulinarne oblicze Czech.

Spis treści:

• Czeskie dania główne
• Hospoda – czeska restauracja
• Svíčková na smetaně – wołowina w sosie
• Knedle
  • Knedle bułczane (houskove) 
  • Knedle ziemniaczane (bramborove)
• Řízek – czeski sznycel
• Smažák – smażony ser
• Hovězí guláš – gulasz wołowy 
• Gulasz segedyński
• Španělský ptáček – hiszpański ptaszek
• Żeberka
• Hovězí vývar – rosół wołowy 
• Zupa czosnkowa
• Rajská polévka – zupa pomidorowa
• Chlebíček
• Nakládaný hermelín
• Utopenec
• Trdelnik – węgierski czeski kołacz
• Czeskie piwo
• Co zjeść w Czechach? – podsumowanie

Czeskie dania główne

Kuchnia czeska opiera się przede wszystkim na daniach mięsnych serwowanych z rozmaitymi dodatkami. Dominują tu treściwe potrawy, często podawane z knedlami i gęstymi sosami. Standardowy obiad składa się z zupy jako pierwszego dania oraz dania głównego, co przypomina tradycyjny polski posiłek. Nie znajdziesz tu bardzo pikantnych przypraw czy mocno kwaśnych dodatków – Czesi cenią sobie stonowane, klasyczne smaki. W potrawach dominuje wołowina, ale nie brakuje także wieprzowiny oraz drobiu. W wielu daniach znajdziesz podobieństwa do kuchni niemieckiej, austriackiej czy węgierskiej. 

Wpływy sąsiednich krajów to efekt długiej historii regionu. Czeska tradycja kulinarna ukształtowała się przede wszystkim pod silnym wpływem monarchii habsburskiej oraz kontaktów z narodami ościennymi. Dzięki temu kuchnia Czechów jest różnorodna, a jednocześnie mocno zakorzeniona w lokalnych produktach i tradycjach kulinarnych. 

Hospoda – czeska restauracja

Nie sposób mówić o jedzeniu w Czechach, nie wspominając o hospodzie. Słowo „hospoda” oznacza tradycyjną czeską gospodę lub bar, miejsce, w którym można nie tylko coś zjeść, ale też napić się piwa, porozmawiać i miło spędzić czas. Nazwa wywodzi się z języka staroczeskiego i ma wspólne korzenie z polskim „gospodarzem” – pierwotnie odnosiła się do osoby, która przyjmowała gości. 

Hospody są nieodłącznym elementem czeskiego krajobrazu. Znajdziesz je w miastach, miasteczkach i na wsiach. Ich wystrój bywa prosty, czasem rustykalny, a menu skupia się na domowych, konkretnych daniach. 

Svíčková na smetaně – wołowina w sosie

To jedno z najpopularniejszych dań czeskich i stały element w restauracyjnych kartach menu. Svíčková składa się z wołowiny podawanej z kremowym sosem na bazie warzyw i śmietany. Całość uzupełniają czeskie knedle, żurawina i bita śmietana. Smak svíčkovej jest łagodny, delikatnie słodkawy, a konsystencja sosu bardzo aksamitna. Choć danie wygląda dość prosto, jego przygotowanie wymaga czasu, doświadczenia i dobrej jakości mięsa. Właśnie dlatego dobrze zrobiona svíčková to powód do dumy dla wielu czeskich kucharzy. Będąc na wycieczce w Pradze, koniecznie spróbuj tej wyjątkowej i znanej w całym kraju potrawy.  

Knedle

Są nieodłącznym elementem czeskiej kuchni i jednym z najczęściej podawanych dodatków do dań głównych. Trudno wyobrazić sobie tradycyjny posiłek bez porcji knedlików na talerzu. Różnią się jednak od tych, które znamy z polskiej kuchni. U nas knedle kojarzą się głównie z ciastem ziemniaczanym i nadzieniem w środku – najczęściej owocowym. Czeskie knedle podaje się w zupełnie inny sposób: w formie krojonych plastrów jako dodatek do dań mięsnych. Świetnie chłoną sosy, są sycące i doskonale komponują się z duszonymi mięsami. W czeskich restauracjach można je spotkać niemal w każdym daniu obiadowym, a ich rodzaj często zależy od konkretnej potrawy. 

Najczęściej knedle dzieli się na dwa podstawowe rodzaje:

Knedle bułczane (houskove)

Robione są z mąki pszennej, mleka, jajek i kawałków czerstwej bułki. Ciasto ma dość luźną konsystencję, formuje się je w wałki i gotuje na parze lub we wrzątku. Gotowe knedle kroi się w grube plastry. Ich miękka, lekko sprężysta struktura doskonale wchłania sosy, dlatego są najczęściej podawane ze svíčkovą czy gulaszem. 

Knedle ziemniaczane (bramborove) 

Ten rodzaj knedli robi się z ugotowanych i przeciśniętych ziemniaków (cz. brambory), mąki i jajek. Są bardziej zwarte, sycące i mają nieco gumową konsystencję. Często serwuje się je do dań z kiszoną kapustą, takich jak pieczona kaczka czy gęsina, a także do wszelkiego rodzaju mięs. 

Řízek – czeski sznycel

Na liście popularnych czeskich potraw, wysoko plasuje się także řízek. Jest to odpowiednik naszego polskiego schabowego. Przygotowuje się go najczęściej z rozbitego plastra wieprzowiny (zazwyczaj schabu) lub kurczaka, który obtacza się w mące, jajku i bułce tartej, a następnie smaży na złoty kolor. Panierka powinna być chrupiąca, a mięso soczyste. Najczęściej řízek serwowany jest z sałatką ziemniaczaną (bramborový salát). Jest ona kremowa i łagodna. Składa się z ziemniaków, ogórków konserwowych, marchewki, jajka i majonezu. To naprawdę pyszne połączenie.  

Smažák – smażony ser

Będąc w czeskiej restauracji trudno nie natknąć się na smażony ser. To jedno z najczęściej wybieranych dań we wszelkiego rodzaju barach i restauracjach. Jest niezwykle prostą i bardzo popularną potrawą. Tak jak już wcześniej wspomniałam, kuchnia czeska składa się głównie z mięsa, dlatego też smažák jest dobrą alternatywą dla wegetarian.  

Najczęściej w skład tego dania wchodzi ser typu edam, rzadziej hermelín. Gruby plaster sera obtacza się w panierce z mąki, jajka i bułki tartej, a następnie smaży na głębokim tłuszczu. W efekcie otrzymujemy złocistą, chrupiącą skorupkę i ciągnący się, gorący ser. Obowiązkowym dodatkiem jest sos tatarski – gęsty, majonezowy, z ogórkami konserwowymi i przyprawami – oraz porcja frytek lub gotowanych ziemniaków. 

Hovězí guláš – gulasz wołowy 

W czeskim rozumieniu słowo „guláš” niemal zawsze oznacza wersję wołową – i właśnie hovězí guláš należy do absolutnych klasyków lokalnej kuchni. To danie treściwe, mocno rozgrzewające i doskonałe na chłodniejsze dni. Przygotowuje się je z kawałków wołowiny duszonych z cebulą, papryką i przecierem pomidorowym, a całość doprawia się majerankiem i czosnkiem. Mięso powinno być miękkie i soczyste, a sos gęsty i aromatyczny. Podaje się go najczęściej z bułczanymi knedlami lub z puree ziemniaczanym (bramborová kaše). W niektórych wersjach serwowany jest z plasterkiem surowej cebuli na wierzchu. 

Gulasz segedyński 

W przeciwieństwie do klasycznej wołowej wersji gulasz segedyński (segedínský guláš) przygotowuje się z wieprzowiny i kiszonej kapusty. W odróżnieniu od innych czeskich potraw, które raczej charakteryzują się stonowanymi smakami, to danie ma wyraźnie kwaskowy smak. Najczęściej wykorzystuje się łopatkę wieprzową lub karkówkę, duszoną razem z cebulą, czosnkiem, papryką i kapustą. Całość zagęszcza się śmietaną, co nadaje potrawie kremowej konsystencji. 

Segedyński guláš wywodzi się z kuchni węgierskiej (nazwa potrawy pochodzi od węgierskiego miasta Segedyn), ale w Czechach zdobył status potrawy niemal lokalnej i często pojawia się w kartach menu obok tradycyjnych czeskich dań. Zazwyczaj podaje się go z knedlami bułczanymi, które dobrze równoważą kwasowość kapusty. 

Španělský ptáček – hiszpański ptaszek

Mimo swojej nazwy španělský ptáček nie ma nic wspólnego z kuchnią hiszpańską. To klasyczna rolada wieprzowa, która pojawia się zarówno na rodzinnych stołach jak i w czeskich restauracjach. Przygotowuje się ją z cienkiego plastra wieprzowiny (najczęściej z karkówki), który nadziewa się mieszanką wędzonego boczku, ogórka konserwowego, ugotowanego jajka i parówki, a następnie ciasno zwija, obsmaża i dusi w sosie własnym. W ten sposób powstaje miękka, soczysta rolada z intensywnym, lekko pikantnym wnętrzem. Podaje się ją najczęściej z bułczanymi knedlami i porcją sosu powstałego podczas duszenia mięsa.  

Żeberka

Choć žeberka nie są daniem narodowym, z pewnością należą do jednych z popularniejszych pozycji w czeskich gospodach i piwiarniach. Przygotowuje się je zazwyczaj inaczej niż u nas w Polsce. Zamiast słodkiej glazury czy sosu barbecue, czeskie żeberka piecze się z wytrawnymi przyprawami – dominują czosnek, papryka, majeranek i zioła. Najczęściej serwuje się je z pieczywem, musztardą, chrzanem lub marynowanymi warzywami. Niektóre lokale dodają też pieczone ziemniaki lub smażoną cebulę. To konkretne, proste danie, do którego doskonale  pasuje kufel dobrze schłodzonego piwa (także w wersji bezalkoholowej). 

Hovězí vývar – rosół wołowy 

W czeskim jadłospisie hovězí vývar, czyli rosół wołowy, często pojawia się jako pierwsze danie w klasycznym dwudaniowym obiedzie. To zupa o głębokim, intensywnym smaku, przygotowywana na bazie wołowych kości, mięsa oraz warzyw – najczęściej marchwi, selera i pietruszki. Gotuje się ją powoli, przez kilka godzin, by uzyskać klarowny bulion o mocnym aromacie. Podaje się ją zazwyczaj z makaronem (nudlemi), czasem z dodatkiem kawałków mięsa, a w bardziej domowych wersjach z lanym ciastem (zavářka) lub kluseczkami z kaszy manny.

Zupa czosnkowa

W czeskiej kuchni nie brakuje prostych, domowych zup, ale česnečka, czyli zupa czosnkowa, zajmuje wśród nich szczególne miejsce. Spróbuj tej zupy szczególnie jeśli wybierasz się do Czech na narty lub na wycieczkę do Pragi w okresie poźnej jesieni lub zimą. To danie bardzo rozgrzewające, także sprawdzi się wręcz doskonale po dniu spędzonym na stoku lub po intensywnym zwiedzaniu. Bazą jest bulion wołowy lub warzywny, do którego dodaje się sporą ilość świeżego czosnku, ziemniaki pokrojone w kostkę oraz przyprawy takie jak majeranek czy pieprz. Najlepszym elementem tej zupy są chrupiące grzanki oraz starty ser, który ciągnie się przy każdym kęsie. Czasami można spotkać także wersję z jajkiem w koszulce, dzięki czemu zupa staje się jeszcze bardziej sycąca. 

Rajská polévka – zupa pomidorowa

Na czeskich stołach rajská polévka pojawia się dość często, szczególnie w domowej kuchni i szkolnych jadłospisach. To łagodna zupa pomidorowa, której smak wzbogacają przede wszystkim goździki, liść laurowy i ziele angielskie. Dzięki nim zupa zyskuje lekko słodkawy, korzenny smak, który odróżnia ją od polskiej wersji. Gotuje się ją na bazie przecieru pomidorowego i bulionu, czasem zabielając śmietaną. Najczęściej serwowana jest z makaronem lub ryżem, choć można też spotkać wersje z dodatkiem małych pulpetów czy kawałków mięsa.

Chlebíček

W czeskich piekarniach i delikatesach trudno nie zauważyć lad pełnych małych kanapeczek, czyli chlebíčków. To codzienna przekąska, po którą Czesi sięgają w pracy, na domówkach, przy śniadaniu i na wszelkich imprezach oraz uroczystościach. Bazą jest zawsze cienko krojona podłużna bułka pszenna – a nie chleb. Klasyczny chlebíček smaruje się masłem, a następnie układa warstwowo składniki: sałatkę warzywną, szynkę, plaster jajka, ser, ogórki konserwowe, paprykę, czasem kawałek ryby. Całość dekorowana jest majonezem i ziołami. Choć to bardzo prosta przekąska, jest naprawdę pyszna.

Utopenec

W Czechach utopenec to bardzo znana zimna przekąska, szczególnie popularna w hospodach i piwiarniach. Składa się z grubej, wieprzowej kiełbaski (najczęściej parówki), którą marynuje się w zalewie z octu, wody, cebuli, przypraw i ziół – najczęściej z dodatkiem liścia laurowego, pieprzu i czasem ostrej papryki. Kiełbaska bywa lekko nacinana lub krojona na pół i nadziewana np. cebulą, lub ogórkiem konserwowym, a następnie pozostawiona na kilka dni w marynacie, by „przegryzła się” z przyprawami. Gotowy utopenec podawany jest na zimno, z cebulą z zalewy i kromką chleba.

Nakládaný hermelín

W piwiarniach, zaraz obok utopenca, niemal zawsze znajdziesz nakládaný hermelín, czyli marynowany ser pleśniowy. To czeski odpowiednik camemberta, który po kilku dniach w zalewie zyskuje intensywny aromat i kremową konsystencję. Marynata przygotowywana jest na bazie oleju, czosnku, cebuli, papryki i ziół, a ser często przekrawa się wzdłuż i przekłada dodatkami, by lepiej nasiąknął smakiem. Gotowy hermelín podaje się zazwyczaj w całości z cebulą z zalewy, pieczywem i czasem dodatkiem ostrych papryczek lub kiszonych warzyw. To jedna z najbardziej rozpoznawalnych przekąsek serwowanych do piwa.

Trdelnik – węgierski czeski kołacz

W ostatnich latach trdelník stał się jednym z najpopularniejszych przysmaków na ulicach Pragi. Choć jego korzenie sięgają Węgier i Słowacji, to właśnie w Czechach – a szczególnie w stolicy – zdobył ogromną popularność. Trdelník to słodkie ciasto drożdżowe, które nawija się na wałek, opieka nad ogniem lub grillem, a następnie obsypuje cukrem, cynamonem, orzechami, kokosem lub różnymi innymi dodatkami. Klasyczny trdelník jest pusty w środku, ale coraz częściej można spotkać wersje z nadzieniem – bitą śmietaną, lodami, czekoladą lub owocami. Kupisz go niemal na każdym rogu w centrum Pragi. Polecam spróbować wersji z lodami, jest przepyszna. 

Czeskie piwo

Nie sposób nie wspomnieć o piwie, mówiąc o tradycyjnej kuchni czeskiej. Czesi od lat słyną z doskonałego piwowarstwa i dbałości o jakość serwowanego trunku. Wiele dań kuchni czeskiej – zwłaszcza w lokalnych gospodach i restauracjach – doskonale komponuje się z kuflem zimnego piwa. W całym kraju, a szczególnie w Pradze, działa wiele browarów rzemieślniczych i lokali specjalizujących się w piwie, gdzie można spróbować zarówno klasycznych jasnych pilsnerów, jak i ciemnych, bardziej karmelowych piw. 

Czeskie piwo zazwyczaj zawiera mniej alkoholu niż piwa w innych krajach – średnio około 3,5%. Cenione jest przede wszystkim za swoją delikatną, przyjemną gorycz, która nie dominuje smaku, ale go podkreśla. Co ciekawe, na etykietach czeskich piw często podawany jest stopień ich goryczki – od łagodnych po naprawdę wyraziste.

---

---

Co zjeść w Czechach? – podsumowanie

Teraz kiedy usiądziesz w czeskiej hospodzie i spojrzysz w menu, nie będziesz już zastanawiać się, co kryje się za nazwami dań. Mam nadzieję, że ten krótki przewodnik pomógł Ci lepiej poznać czeskie smaki i ułatwi wybór podczas wizyty w Pradze – lub w jakimkolwiek innym miejscu w Czechach.

Smacznego!